KASAL- Eli Rueda Guieb III

‘Yung mahalin kita habambuhay, hindi ko yata iyon puwedeng ipangako sa iyo. Pero ‘yung iisipin kita habambuhay, iyon, baka iyon ay puwede ko pang ipangako sa iyo, kahit papaano.

Iyon ang sinabi ko sa kaniya bago kami ikasal. At iyon din ang sinabi niya sa akin pagkatapos naming ikasal.

Hindi naman siguro mahirap intindihin ‘yon. Dahil maraming bagay sa mundo ang hindi pwedeng bigkisin sa mga kontrata ng relasyon. Iisa lang naman ang batas ng relasyon, pagmamahal. Kapag iyon ang nawala, wala na ring silbi ang katotohanan ng mga kontrata. Ang tanging katotohanang naiiwan ay ang pait ng pinawalang-bisang kontrata.

At kahit na anong pagkakait ang gawin, kahit na anong pagkukunwari ang ipantapal, kung talagang wala na ang pagmamahal, anuman ang kahulugan nito, anuman ang anyo nito, anuman ang ekspresyon nito, ay totoong tapos na nga ang kontrata. At kung minsan nga ay tinatapos din ang relasyon kahit wala namang pag-ibig na tinatapos.

Totoong nakakapanghinayang. Dahil sino ba naman ang may gustong magputol ng mga ugnayan? Liban na lang marahil kung talagang sa simula pa lang ay maling-mali na ang binubuong relasyon, anuman ang pakahulugan natin sa mali. Pero ano pa ang magagawa ng mga panghihinayang, ng mga buntong-hininga, kung kathang-isip na lang ang pagmamahal, kung ang inaakalang pagmamahal sa asawa, o sa kaninumang karelasyon, ay dahan-dahang magpapaunawa sa iyo ng dahan-dahan ding pagpigtal sa mga emosyong nagkukurdon sa isa’t isa.

Iyon ang sinabi ko sa kaniya nu’ng pag-usapan namin ang aming posibleng paghihiwalay. Iyon din ang sinabi niya sa akin nu’ng nagdesisyon kaming kami’y maghiwalay na.

Hindi pa rin naman talaga mahirap intindihin iyon, iyong paghihiwalay. Sino ba ang may sabing iisa lang ang dapat na puntahan ng relasyon? Sino ang may sabing mali ang maghiwalay? Sino ang may sabing lahat ng tinatapos na relasyon ay dapat na malungkot? Puwede rin naman sigurong maging masaya sa pagpilas ng mga dokumento ng ugnayan.Maaring naroroon ang pait, hindi mo maiaalis iyon. Pero hindi ibig sabihin no’n ay dapat na malungkot ang lahat ng pagtatapos.

 ———————————————–

Kanina pa namin hinihintay ang pagtaas ng araw. Kami, kaming dalawa lang, ang naghihintay sa tuktok na ‘yon.

Kagabi ay nagsawa kami sa panonood ng mga bituin, mga bituing kumikinang, umaandap-andap, pero alam mong patay, mga bituing kasisimula mo pa lamang kilalanin ang kagandahan ay matagal na palang patay.

Banayad ang malamig na simoy ng hangin ng madaling-araw na iyon, di tulad kagabi na may bulong ng unos. Akala nga namin ay masisira ang aming tent sa lakas ng hangin kagabi. Pero ngayong umaga ay payapang-payapa ang paligid. Ang mga ulap sa ibaba ay parang ragasa ng ilog sa kanilang pagtulog, parang naka-freeze ang kanilang motion, parang pelikulang pinahinto ang galaw ng frame. Maging ang ulap pala ay napapagod din sa paglipad. Nagpapahinga rin pala ito sa ibaba ng bundok.

Nagsisimula nang mamula ang dulo ng mundo. Inakbayan niya ako, maingat. Tiningnan ko siya at sandaling ngumiti, tipid na ngiti. Muli kong ibinaling ang aking mga mata sa dulo ng mundo. Inakbayan ko rin siya, tahimik na akbay. Parang tuyong dahon ang kaluskos ng aming mga jacket at windbreaker.

Gusto kong bumalik sa tent para kunin ang kamera. Ito ‘yung mga pagkakataong hindi pinalalampas ng mga photographer. Tamang-tama ang color temperature. Nakaka-challenge sa f-stop ng kamera ang speed ng liwanag.

Pero nagdesisyon akong huwag nang kunin ang kamera. May mga bagay na ayaw kong ipaubaya sa mata ng kamera. May mga bagay na ayaw mong ikulong sa kuwadro ng realidad ng lente. May mga bagay na para lang sa mata ng tao. May mga bagay na gusto mo lang ikulong sa realidad ng gunita.

Isa ito sa mga pagkakataong iyon.

Dahan-dahan ng umakyat ang araw. Naninilaw na ang dulo ng mundo habang namumula naman ang aming kinaroroonan. Nagbabago-bago ang temperatura ng liwanag, kung paanong nagbabago-bago rin ang kislot ng emosyon ng aking kaluluwa. Alam kong ganoon din ang kaniyang nararamdaman. Ilang beses na naming nakita ang pagtaas at paglubog ng araw, ang muli nitong pagtaas at muli nitong paglubog. Subalit sa bawat pagtaas at sa bawat paglubog ng araw ay iba’t-iba, at ibang-iba, ang mga katotohanang ibinubulong nito sa aming mga katauhan.

Di pa nagtagal ay bilog na bilog na ang araw. Nawawala na ang mga pula, nawawala na din ang mga dilaw. Tumitingkad na ang mga berde. Gumagalaw na rin ang mga ulap,paitaas,pabalik sa kanilang langit.

Matagal pa kaming nanatiling nakaupo sa tuktok na iyon. Walang imikan sa isa’t isa, nanonood sa paggising ng mundo, nakikinig sa mga kaluluwang paligid,sa mga kaluluwa ng aming mga sariling buhay.

Sino ang mag-aakalang nang mga sandaling iyon ay pinupunit namin sa aming mga puso ang mga dokumento ng aming relasyon.

 ———————————————–

Kahapon ng hapon ay pinunit ng hangin ang pinalilipad naming saranggola. Sinadya naming agahan ang pag-akyat sa Pulag nang sa gano’n ay marami pa kaming puwedeng gawin, at pag-usapan. At sinadya rin naming umakyat ng Enero, at weekday. Kinuha namin sa Maynila ang last trip pa-Baguio. Nagkape kami sandali sa terminal ng bus, nagpahinga ng isang oras sa isang bukas na restaurant sa Baguio na may na may mangilan-ngilang nag-iinuman o nagpapalipas din lang ng oras, pagkatapos ay naghanap ng dyip na aming masasakyan papunta sa isa sa mga jump off point papuntang Pulag.

Mas maganda itong mga off season climbs,mas nasasarili ang hangin ng paligid,ang huni,bulong,halakhak,at pighati ng lahat ng uri ng buhay sa mahanging bundok na ito. Higit sa lahat,para mapakinggan namin,kami lang, ang mga impit na sigaw ng aming mga kaluluwa.

Mabilis na namayagpag ang saranggola nang bitawan ko ito. Nakita kong medyo nahirapang maniobrahin ni Joanne ang saranggola nang itulak ito ng hangin paitaas.

Simpleng-simple ang tabas ng saranggola,isang malapad na triyanggulong papel,kulay dilaw,berde,at pula. Hindi tulad ng mga guryong na pinalilipad ko noong ako’y bata pa,na ako rin ang gumawa,na lakas-loob kong ipinanlalaban sa iba pang saranggola,minsan natatalo,minsan ay nananalo.

Tumawa na lang kami nang pilasin ng hangin ang saranggola,tutal mura lang naman ang bili namin dit. Pero siguro kung kami ang gumawa ng saranggola,hindi ganoon kadaling pakawalan iyon.

Kung paanong hindi ganoon kadaling pakawalan ang isang buhay na alam mong sa iyo nanggaling. Namatay ang aming panganay dalawang taon na ang nakararaan. Tatlong taon na si Toni noon,binaha ng tubig ang kaniyang utak, at walang nagawa ang mga doktor. Walang nagawa ang Diyos kahit na anong dasal ang gawin ko,kahit na anong pagsusumamo ang gawin ko sa lahat ng espiritu ng mundo’t kalawakan.

Isang tanong ang magpahanggang ngayon ay hindi namin alam ang sagot. Bakit kailangang mamatay ni Toni? Hindi dapat namamatay ang mga bata. Hindi tamang mamatay ang mga bata.

Gano’n yata talaga iyon. May mga bagay na agad-agad na nawawala, may mga bagay na madaling mawala. Parang pagpapalipad ng saranggola. Kahit na anong maniobra ang gawin mo sa pisi, kahit na anong pag-ayon at paglaban ang gawin mo sa hangin,malakas man ito,banayad o mahina, kahit na anong tibay ng iyong pisi, ng papel o ng kahit na anong materyal ng saranggla,at ng nagpapalipad,mapupunit ang saranggola, o mapipigtas ang pisi,o mapapagod ang nagpapalipad,o simpleng mawawalan ng hininga ang hangin.

Malalim ang magkakambal na buntong-hiningang pinakawalan ko nang huli kong dalawin ang puntod ni Toni.

 ———————————————–

Malalim din ang magkakambal na buntong-hiningang pinakawalan namin ni Joanne nang maghiwalay ang aming mga labi. Maingat, tahimik, mabagal, ang sandaling paglalaro ng aming mga dila. Mataas na ang araw, bagama’t nasa gilid pa rin ito ng mundo.

Bumalik kami sa may tent. Kinuha ko ang stove sa tabi ng tent na natatakpan pa rin ng flysheet. Habang binobomba ko ang stove ay nilagyan ni Joanne ng tubig ang cookset. Pagkasindi ng stove ay ipinatong dito ni Joanne ang cookset. Habang hinihintay na kumulo ang tubig ay pinunasan namin ng tissue paper ang aming mga tasa at kutsarita na mamasa-masa pa sa hamog.

Kanina habang hinihintay namin ang pagsikat ng araw ay tinanong naming muli ang aming mga sarili kung sino ang dapat sisihin sa patutunguhan ng aming relasyon, o sa kawalan ng patutunguhan nito. Pero wala kaming makitang kasalanan o pagkakamali, kung kasalanan nga o kamaliang matatawag ang aming pagpapakasal gayong alam naming posibleng may hinihintay pa kaming ibang pag-ibig, o may ibang naghihintay sa aming mga iniimbak na pag-ibig.

At lalo kaming nagulat nang matanto naming hindi naminkailangang maghanap ng kasalanan para tapusin lang ang amingrelasyon. Puwede namang wakasan ito nang walag galit sa isa’t-isa, nang walang hintuturong nanduduro ng paninisi, nang walang pagkataong mawawasak, nang walang pusong masasaktan, nang walang kaluluwang mapupunit.

Noong isang taon ay muling bumalikbuhat sa Canada si Michael,dating boyfriend ni Joanne bago kami magpakasal. Alam ni Joanne na mahal pa rin siya ni Michael. Alam ko rin iyon. Pero tiyak si Joanne na hindi na babalik si Michael sa buhay niya dahil wala naman nang plano si Michael na umuwi ng Pilipinas. At wala rin namng plano si Joanne na sumunod sa Canada. Pero biglang nagbago ang mga pangyayari.

Muli ngang bumalik si MIchael, at sa Pilipinas na uli maninirahan. Akala ni Joanne ay hindi na niya mamahalin pa si Michael. Pitong taon na rin naman silang cut off sa isa’t isa.

Pero hindi pala sa haba ng panahon sinusukat ang paghihiwalay. Hindi pala sa kawalan tinitimbang ang bigat ng pagkataong kinikipkip sa puso.

Buhat ng bumalik si Michael ay lagi silang nag-uusap. Alam ko iyon. At alam ko rin ang laman ng kanilang pag-uusap, lahat ng kanilang pag-uusap. Mula nang matiyak ni Michael na gusto pa rin niyang maging karelasyon si Joanne kahit kami’y kasal na, mula nang matiyak nilang dalawa na magsasama na sila, mula nang matiyak kong hindi seguridad ang kasal para mapanatili ang relasyon, mula nang tanggapin ko sa sarili ko na dapat ko nang pakawalan si Joanne, mula nang matanggap kong dapat ko na ring kumawala sa buhay niya, mula nang maging tiyak ang maraming bagay kahit alam naming ang katiyakang iyon ay puwedeng hindi talaga tiyak, mula noon ay sinabi ko na sa aking sariling tapos na ang aming relasyon kahit hindi totoong doon nagtatapos ang pag-ibig namin ni Joanne sa isa’t isa.

Noong umpisa ay totoong mabigat iyon. Isang malaking kahangalan ang pawalan ang isang mahal sa buhay, lalo’t may basbas ng legalidad ang aming pagsasama. Subalit higit na malaking kahangalan ang ikulong ang kapwa sa legalidad ng pagsasama.

Iniangat ko ang takip ng maliit na kaldero. Hindi pa rin kumukulo ang tubig. Naihanda na ni Joanne ang kaning kaniyang isasangag.

“Sino ang maniniwalang maghihiwalay na nga tayo?” sabi ko kay Joanne habangibinabalik ko ang takip ng kaldero.

Ngumiti si Joanne, lumapit sa tabi ko at kinusot-kusot ang buhok ko. “Hindi naman kailangang may pag-awayan para maghiwalay,” sabi niya.

Hindi ako ngumiti. Tiningnan ko lang siya. Walang masamang ibig sabihin ang tinging iyon. Mugto ang kaniyang mga mata.

Kagabi ay umiyak siya. Nagsimula sa impit na paghikbi,hanggang sa siya’y mapaluha,at ang pag-iyak ay naging paghagulhol. Sorry siya ng sorry habang humahagulhol. Ang usapan kasi namin bago kami umakyat ng Pulag ay walang iyakan.

Kuwentuhan lang,konting halikan, konting dantay ng katawan at pag-aaral sa emosyon ng bawat isa; sa madaling salita, pamamaalam sa isa’t isa, iyon ang dahilan ng climb na ito.

“Hindi ka dapat mag-sorry. Walang dapat mag-sorry,” sabi ko sa kaniya habang mahigpit ko siyang yakap-yakap. “At walang iyakan, usapan natin yan.”

Kamuntik na ngang hindi matuloy ang pag-akyat na ito. Hindi namin alam kung matatawa kami noong namimili kami ng mga pagkaing dadalhin namin para sa climb na ito. Para kaming naglalaro. At para ring corny na ang huling araw ng pagsasama namin ay sa ganitong paraan namin gagawin, kung paanong sa ganitong sitwasyon din namin sinimulan ni Joanne ang aming relasyon.

Kapwa kami noon aplikante ni Joanne sa isang mountaineering group. Boyfriend na niya noon si Michael. Ako naman ay may live-in partner noon, si Lizette.

Pareho namingmahal ni Lizete ang isa’t isa, at pareho kaming hindi naniniwala sa kasal.

Pero ewan ko kung bakit isang araw ay nagising akong ang pakiramdam ko ay pagod na ako sa mga transient na relasyon. Gusto ko na ng permanence. Niyaya ko ng kasal si Lizette. Nang una kong sabihin iyon sa kaniya ay tinitigan lang niya ako nang matagal, parang hindi makapaniwalang ako nga ang nagsabi niyon sa kaniya.

Ilang beses naming pinag-usapan ni Lizette ang bagay na iyon. Iisa lagi ang kaniyang sagot, isang tiyak na iling.

 ———————————————–

Kumukulo na ang tubig. Inalis ko ang kaldero sa stove. Ipinatong ni Joanne ang maliit na kawali, isinunod ang bawang,nilagay ang kaning lamig.

Habang nagsasangag ay naghanda ako ng kape para sa aming dalawa. Iniabot ko ang tasa ni Joanne sa kaniya, humigop siya ng kaunti. Nilagyan ko ng creamer ang aking kape,humigop ng kaunti,nagsindi ng yosi.

Nahiwa na rin ni Joanne ang pagtatas na aming itotorta para sa agahan.

May isang makulay na ibong dumapo sa isa sa mga batong kumukubli sa stove laban sa ihip ng banayad na hangin.

Naalala ko ang isang lawing namataan namin ni Joanne nung minsang nag-long distance biking kami mula Maynila hanggang Bustos, Bulacan. Nasa Norzagaray kami noon,nasa tuktok namin ang araw nang matanaw ko ang lawing iyon na payapang lumilipad sa gilid ng bangin.

Nasa gilid ng bangin ang kalsada. Mayabang subalit tahimik na tahimik ang matayog na lipad ng lawin. Sandali kaming huminto ni Joanne sa pagba-bike. Iginilid namin sa may bangin ang aming mga mountain bike. Pingmasdan namin sa may bangin ang ibon sa paikot-ikot nitong paglipad sa burol. Tumingin ako sa ibaba. Nakalulula, nakatatakot mabuhay sa matayog na gilid ng mundo.

Sa ibaba ay naroon ang isang makitid na ilog. May ilang babaeng naglalaba,mga dalaga’t matanda. Mayamaya’y lumayo sa kinaroroonan namin ang lawin, tinaasan pa ang paglipad, dumako sa loob ng bundok na nauubusan na ng puno..

Hinanap namin ang daan pababa sa may ilog. Inakay namin ang aming mga bike sa bato-batong footpath hanggang marating namin ang mas mabatong patag patungo sa ilog. Tinanggal ko ang aking helmet at shades,hinubad ko ang aking medyas,sapatos, at tishirt. Tumalon ako sa ilog at lumangoy patungo sa kabilang pampang kung saan naroon ang mga bata’t mga babaeng naglalaba. Maligamgam ang tubig.

Sinenyasan ko si Joanne na sumunod sa akin. Umiling lang siya. Hihintayin na lang kita dito, sigaw niya. Nang marating ko ang pampang ay tumingin lang sa akin ang mga bata.  Nagtawanan ang mga kababaihan.  Umupo ako. Kinilig ako ng kaunti nang dampian ng tuyot na hangin ang aking katawan. Mapapasma ako sa ginagawa kong ito,pero hindi bale,sabi ko,minsan ko lang namang gawin ang ganito.

Pagkatapos ay bumalik ako kaagad sa pampang na kinaroroonan ni Joanne. Umiinom si Joanne ng tubig sa cannister, sa lilim ng isang punong mangga. Nagyaya siyang ipagpatuloy na ang aming pagba-bike. Muli kong isinuot ang pawisan kong damit. Naramdaman ko ang pawis at tubig na sumusuot sa aking katawan.

Sa gawing Bustos ay nadaanan namin ni Joanne ang isang dampa, at sa bintana ay nakatanghod ang dalawang matanda,malamang ay mag-asawa,na tahimik sa kanilang pagkakaupo, nakatingin lang sa labas. Sinundan ng kanilang mga tingin ang mabilis na pagdaan namin ni Joanne.

At bago pa namin marating ang bayan ng Bustos ay marami kaming nadaanang mga lumang bahay, paisa-isa,payapa,tahimik na nakatayo sa gilid ng kalsada, subalit tila ipinagyayabang ang kanilang katatagan, ang kanilang kasaysayan.

Nalungkot ako,napagod ako sa pakikipagtitigan sa mga lumang bahay.

Napaka-introspective ng pagba-bike. Parang mountain climbing. Nakiipag-usap ka sa iyong sarili. Nakikipag-usap ka sa paligid na iyong nadaraanan. Kadalasan, habang nagba-bike o naglalakad sa mga dalisdis ng bundok, ay naiisp kong napakaraming sandali ang basta-basta ko na lamang pinalilipas.

Napakaraming mga paslit na pagkakataong hinahayaan ko na lamang dumaan sa harap ng aking gunita. Dumarating na lang basta ang mga saloobin, mabilis na magdaraan sa aking harapan na parang aninong tinatangay ng kumpas ng liwanag,  at sa ilang saglit ay wala na, hindi mo na maalala kung ano ang bagay na iyon,daig pa ang panaginip na kahit papaano ay may iniiwang tanda. 

Sana ay ganito kapayapa ang lahat ng pagkakataon. Nakakapagod mabuhay sa pagitan ng mga saknong. Nakapanlulumong ikulong sa loob ng mga panaklong, na para bang kilala na ng iba ang iyong pagkatao batay sa mga kategorya kung saan ka nila ibinubulsa. Nakabubusal ang mga pagkakahong iyon.

At sa bawat pag-iwas sa itinatakda ng iba na depinisyon ng sarili ay ang kanilang walang-katapusang paghalughog ng iba pang mga kategorya upang ikaw ay kanilang maibuslo roon. Hindi ko maintindihan kung bakit hindi nila maintindihan na sarili lang ang makakapagpaliwanag ng sarili,na ang sarili,higit sa lahat, ay hindi rin naman kailangang ipaliwanag ang sarili. Bakit hindi hayaang malayang dumaloy ang malay?

Siguro, yung paghahanap ng kategorya, paghahanap din siguro iyon ng permanence. Kung gayon, parang may mali sa permanence. Mas okey pa rin yata ang transience.

Tulad ng transience ng lawing dahan-dahang nawala. Tulad ng transience ng sandaling iyon ng paglangoy sa ilog. O ng pamumundok, o ng pagpapalipad ng saranggola, ng araw na namumula sa dulo ng mundo. O ng pagba-bike, ng tanghod sa bintana ng matandang mag-asawa. O ng pakikipag-live in kay Lizette. Ng pag-alis at pagbalik ni Michael sa buhay ni Joanne, ng kasal namin ni Joanne, at ng paghihiwalay namin ni Joanne. O ng mga halik sa tuktok ng mundo, ng mga solitaryong buntong-hininga. Hindi na maibabalik ang mga iyon, hanggang doon lang iyon. At iyon lang iyon. At iyon ‘yon. Nasa kanilang transcience ang kanilang permanence.

Bigla ko tuloy naisip na ang paghahanap ng permanence ay parang paghahanap sa inunan.

Minsan ay sinubukan kong mag-bike mag-isa, sa ruta pa ring madalas naming daanan ni Joanne. Pero no’n ay pinasok ko ang maliliit na rough road na hindi namin pinapansin. Mababato ang mga daang iyon. Tumatalsik ang mga batong tinitisod ng gulong ng bike, tumatalon sa mga damo sa gilid ng kalsada, ang iba ay gumugulong sa putik ng palayan, ang tunog ng bagsak sa putik ay parang sinasaksak na laman ng tao.

Nang muli kong titigan ang kalsada sa ilalim ng gulong ng aking bike ay nagmistulang kawan ng mga tuldok ang daan. Ibinaling ko ang aking ulo sa harap, nasisilaw ako sa liwanag kahit naka-shades ako, tumutulo rin ang pawis mula sa aking noo. Puro tuldok pa rin ang aking nakikita, libo-libong tuldok sa sa isang mahaba’t nag-iisang kalsada sa gitna ng berdeng parang na iyon.

Tuldok, naghahanap ako ng tuldok sa buhay. Marami akong mga tinapos na relasyon na hindi naman talaga nagtapos sa tuldok. At gusto ko nang tuldukan ang mga bahaging iyon ng buhay ko.Maraming tuldok na puwedeng daanan. Pero hindi pala ganon kadaling mamulot ng mga tuldok.

 ———————————————–

Nahugot ko na ang pinakahuling peg ng tent. Naitiklop na namin ni Joanne ang tent, flysheet, at groundsheet. Nakapag-pack na kami at nililinis na lang namin ang campsite na ginamit namin.

Bago kami tuluyang bumaba ay sandali kaming tumayo sa may gilid ng tuktok. Inilibot namin ang aming paningin sa lahat ng kayang abutin ng aming mga mata, ang langit, ang ulap, ang mga bundok sa dulo ng mundo, ang mga damo sa maliliit at alon-along bundok sa ibaba. Isa pang buntong-hininga, magkakambal na buntong-hiningang pinakawalan din naman namin.

Huling sulyap iyon sa kabuuan ng lahat ng aming pinagsamahan ni Joanne, lahat ng aming minahal sa isa’t isa, ng lahat ng aming itatapon, o kukupkupin, o kikimkimin.

Napakaliit ng pakiramdam ko nang mga sandaling iyon. Napakalawak ng mundo, napakatayog ng mga realidad, parang napakalayo ng mga katotohanan. Nagpakalayo-layo ang katahimikan at narito kaming sinasamantala ang natitira pang kapayapaang maaari naming saglit na isabuhay sa mga huling sandali ng aming pagsasama bilang mag-asawa.

Pumasok sa aking isip ang imahe ng mga mummy na nakita namin ni Joanne habang paakyat kami ng Pulag. Natahimik ako nang isa-isa kong makita ang mga bakas na iyon ng kamatayan. Hindi nga lang pala buhay ang nag-iiwan ng mga gunita, higit na maraming iniiwang alaala ang kamatayan.

Nasabi ko tuloy sa aking sarili na gusto kong mamatay nang maaga, di tulad ng matandang mag-asawang nakatanghod s bintana, di tulad ng mga lumang bahay sa gilid ng kalsada. Ano pa ba ang gagawin ko sa buhay kung wala na ang mga ka-batch ko sa mundo? Paano ba ako makikihalubilo sa isang henerasyong hindi ko naman kinabibilangan, sa isang mundong hinihintay na lang akong mawala, sa isang panahong nakikisama na lang sa akin?

Pero paano kong ihahanda ang aking sarili sa kamatayan? Gusto ko, kung kakayanin ko, at sana’y kayanin ko nga, ay ibalik ang aking kamalayan sa kalagayan nito noong ako’y nasa sinapupunan  pa ng aking ina. Ganoon naman sguro dapat isabuhay ang buhay. Mag-a-unload ako ng mag-a-unload ng mga bagahe ko sa buhay, mga bagaheng kusa kong pinulot, mga bagaheng ipinasan sa akin ng iba sa aking paglalayag,hanggang makabalik ako sa pinagmulan ng aking kamalayan.

Siguro kapag nagawa ko iyon, handang-handa na akong mamatay. Kahit hindi ko pa siguro naising mamatay, kusang-loob na yayakapin ako ng kamatayan, bukas-palad akong sasalubungin nito, parang isang kaibigang matagal nang di nakikita.

Noong mga sandaling iyon, ‘yung kaming dalawa lang ni Joanne sa tuktok ng Pulag, ‘yung aming-amin ang aming mundo, ‘yung mga yugtong iyon ng pamamaalam sa isa’t isa, noong mga sandaling iyon, ang pakiramdam ko ay kinikilabutan ang mundo sa aming kapaslitan.

Bumaba na kami ni Joanne.

Habang kami’y bumababa ni Joanne ay naalala ko ang isang bagay na pumasok sa isip ko noong ako’y bumababa sa tuktok ng Halcon. Sa bawat pag-akyat at pagbaba ng bundok ay lagi’t laging may kaluluwang iniiwan, may kaakuhang nagbabago, may bagong identitad na binubuo.

Si Joanne, tiyak siya sa sarili kung saan siya pupunta pagkababa namin sa Pulag. Ako, saan kaya ako pupunta? Naalala ko ang sinabi sa akin ni Lizette nu’ng minsang kami’y mag-usap. Isang taon na kaming hiwalay noon, pero wala pa rin siyang karelasyon o kasama sa apartment na inuupahan. Sabi niya, hindi raw ganoon kadaling maghanap o bumuo ng relasyon,permanente man o transient.

Ano ang naghihintay sa akin sa ibaba? Bahala na, kung ano ang ibibigay sa akin ng pagkakataon, o kung anong pagkakataon ang puwede kong likhain para may mapuntahan ako.

Pero bago kami bumaba, corny mang sabihin, nangako ako kay Joanne, parang noong kami’y ikasal. Sabi ko sa kanya, ‘yung iisipin kita habambuhay, iyon,tiyak ako, puwede kong ipangako iyon sa iyo. At ‘yung mamahalin kita habambuhay, puwede ko na rin sigurong ipangako iyon sa iyo. Kahit hindi na tayo magkasama.

Ngumiti si Joanne. Pero hindi niya sinagot ang sinabi kong iyon.

 

__________________________________________________________________

(“Kasal” by Eli Rueda Guieb III, Short Story, Second Prize, Palanca Awards 1996)

———————————————–

(Dr. Eulalio Guieb III completed his BA in Broadcast Communication and MA in Philippine Literature at the University of the Philippines-Diliman. He recently obtained his PhD in anthropology from McGill University in Montreal. He currently teaches media criticism, broadcast research and creative writing in the U.P. Department of Broadcast Communication. His research interests include political ecology, local indigenous knowledge, development and legal anthropology, the politics of representation and oral literature. Guieb is a filmmaker and a published fictionist. He is a seven-time Palanca awardee for his short stories, creative non-fiction and teleplays. He has also won awards from, among others, the New York Festivals, the Catholic Mass Media Awards and the Cultural Center of the Philippines for his creative work, experimental films, video documentaries and broadcast work. He is a member of the Film Desk of the Young Critics’ Circle and KATHA (a group of fictionists writing in Filipino). ) -lifted from http://cmc.upd.edu.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=417%3Acampos&catid=3%3Anewsflash&Itemid=245